Met z'n allen in Uganda

Mamma: “Woont mijn dochter hier?! Langs deze stofweg en armoede om haar heen?”
Pappa: “Wat een verschil tussen arm en rijk”
Mamma: “Ze zijn zo vriendelijk en zacht hier…”
Pappa: “Het lijkt wel Iran, met de beleefdheidscultuur”
Mamma: “Dit is pas echt velddienst”
Pappa: “Je kan overal met mensen praten”
Mamma: “Het is wel écht hard werken in Afrika, alles kost bergen tijd”
Pappa: “Ik krijg nog zwemvliezen tussen m’n vingers!”

Dit zijn een paar eerste indrukken van het Afrikaanse leven zoals Naat die leidt in Mbale. Een dorpachtig stadje tussen een overdaad aan groen, gelegen tegen de prachtige Mount Elgon dichtbij de grens van Kenia. Over het uitzicht hebben we niks te klagen! Over het huisje en de omgeving waar Naat woont ook niet, het is ruim en licht, gezellig ingericht. Er is zowaar asfalt dus veel minder stoffige wegen dan ik gewend ben. De stroom is stabiel,valt maar af en toe uit, de douche is bijna warm. Ik vind het maar luxe! In tegenstelling tot mamma, die voor het eerst beleefde hoe het is om midden tussen de arme mensen, lemen huisjes, kolenstoofjes en blote kindjes te vertoeven. Ze schrok toen we het asfalt verlieten en een stoffige hobbelige zijweg (“kan je daar wel rijden met de auto?”) indraaiden om Naats verblijfplaats te bereiken, die echt een groot contrast vormt met de huisjes van de locale mensen, maar toch even schrikken was voor mams.

Maar inmiddels hebben pa en ma al heel wat nieuwe indrukken gehad en verwerkt, we reilen en zeilen met z’n allen elke dag mee met de velddienst, op de vergaderingen, met inkopen doen op de markt, en het blijijijijven schoonmaken en koken, wat inderdaad bergen tijd kost. Voor pa, ma en mijzelf was het wel even aanpassen hier, in en om het huis. Naat is inmiddels behoorlijk ‘africanized’. Ze is beter op de hoogte van de cultuurverschillen waar we rekeningen mee moeten houden, en van het belang van hygiëne die hier broodnodig is. Elk bordje en lepeltje in het afdruiprek moet afgenomen worden met een schone doek vóór gebruik, of er nog een drupje water aan zit of niet. Honderd keer per dag horen we ‘heb je je handen gewassen?!’. Je begrijpt nu de uitspraak die hier regelmatig door het huis galmt ‘ik krijg nog zwemvliezen tussen m’n vingers’. Maar als je ziet hoe vies mensen hier zijn, dat het zo vuil is dat de president van Rwanda zelfs tegen de president van Uganda gezegd heeft “waarom is Uganda zo vuil?” en dat het sarcastische antwoord was “wij hebben het te druk om schoon te maken”, dan begrijp je dat het een serieus instellingsprobleem is hier. En dat je, als je zelf niet ziek wil worden, braaf 100 keer je handen moet wassen. Waarvoor we een stickertje krijgen als we er zelf aan denken :-)!

Maar dat is niet het enige opzicht waarin mijn zus ‘africanized’ is. Ja ja, ze onderhandelt in alle rust met een glimlach en zonder stemverheffing met de boda-drivers en de verkopers op de markt, die natuurlijk een slaatje uit de mzungus willen slaan. Maar dat lukt ze niet met Natalie. Die weet duidelijk waar ze het over heeft, en dat blijkt vooral uit het feit dat ze Afrikaans ‘doet’. Met een paar uitdrukkingen en woordjes in het Luganda en met de zachte intonatie die typerend is hier, komt ze gewoon waar ze zelf wezen wil. Een zweedse needgreater zuster, Lena, vertelde geamuseerd dat ze verbaasd was te ervaren hoe zij, toen Natalie net in Mbale kwam, helemaal niet hoefde bij te springen. Ze stond erbij en keek ernaar, net als wij nu vol verbazing het schouwspel gade slaan.

Van nog een indruk die pa op dag 1 in Mbale heeft opgedaan, heb ik maar niet de uitspraak genoteerd, haha! Die indruk was namelijk nogal letterlijk en pijnlijk: 5 cm lang midden op z’n schedel. Was hij zo trots op z’n eerste wasje op de hand buiten op de veranda, op z’n hurken, onder raam dat naar buiten toe open stond. Je raadt al wat er gebeurde toen hij opstond. Het volgende moment moest ma erbij gaan zitten, die kan niet zo goed tegen bloed. En kon ik voor het eerst m’n BHV training toepassen. Gelukkig kwam ik daar ook open wonden tegen op lotus-slachtoffers waar ik iets mee moest, en had Naat ergens een rolletje windsel. Toch wel even spannend bij een wond die niet nep is. Maar pappa is met dit soort dingen verbazingwekkend boelkloedig ;-), en vond het eigenlijk vooral een leuk Afrikaans avontuur op samen met Naat op de boda te springen voor behandeling, waarvoor ze terecht konden in een privé kliniek. Alwaar helaas de hechtlijm op was (die ook had volstaan) dus moesten er ouderwetse hechtingen moesten gezet. ‘De hechtingen lossen vanzelf op’ was de boodschap. Yeah right. Een week na dato zit het prikkeldraad er nog net zo stevig in. Maar goed, pappa is alleen maar blij met deze afrikaanse ervaring, dus geen zorgen voor het thuisfront.

De velddienst is weer zoals vanouds, heerlijk. De eerste velddienstdag gingen we aan de rand van town in de natuur de heuvel op. Gelijk al de eerste mij tegemoetkomende jongedame met baby die ik aansprak op een zandweg, was al helemaal blij met wat ik met haar kon bespreken en ik was aangenaam verrast door haar goede Engels en heldere reactie. Dat valt me wel op hier in Mbale, over het algemeen lijken de mensen sneller van begrip en spreken beter Engels dan wat ik gewend was in Hoima. Gisteren hebben we in een buspark, waar omheen winkeltjes en bedrijfjes zijn, gepredikt. Eigenlijk een soort ‘zakengebied’. Hoewel het een druk en een beetje intimiderend gebied is met al die ruige kerels van die taxibusjes, heb ik bij de winkeltjes leuk potentieel voor ‘return visits’ gevonden, mensen die graag meer uitleg willen. De actie met de folder ‘Is er hoop voor de doden’ gaat hier gewoon vrolijk door, en verschillende mensen wilden meer tekst en uitleg over de opstandingshoop. Zovelen hebben dierbaren verloren (je ziet hier sowieso weinig mensen die op leeftijd zijn, dat zegt wel wat), dus het idee om ze weer terug te kunnen krijgen in hun leven trok wel de aandacht.

Vandaag zijn we met z’n allen met Rosa en Wilberforce mee gegaan. Als kringopziener echtpaar bezoeken ze nu een Engels-talige groep in de village van Bwalasi, 20km van Mbale town vandaan. De groep bestaat uit 9 personen, waarvan 1 broeder als dienaar fungeert. Wat een feest om daar te zijn. Het is een levendige groep, waarvan de oudste zuster van de groep (Delphin) 71 jaar is (!) en bijna huppelt van enthousiasme, met glinsterende ogen en een smile van oor tot oor. Gemiddeld leiden ze 3 bijbelstudies per persoon, want behoorlijk veel is. De zuster met wie ik vandaag samenwerkte, Monica, vertelde me dat het in dit gebied de grootste uitdaging is om mannen te bereiken en hun hart te raken met de waarheid uit de bijbel. Ze zijn over het algemeen trots en koppig. Veel vrouwen willen graag de bijbel onderzoeken, en ‘mogen’ dat van hun echtgenoot in eerste instantie doen met hulp van Jehovah’s Getuigen. Maar als ze gaan merken dat een blijvertje wordt, gaan ze moeilijk doen. Sommigen gaan over op dreigen, slaan zelfs. Dus het is vaak een lang en moeilijk verhaal voor deze vrouwen om door te zetten. Monica was ook een van deze vrouwen. Al lopend door de natuur op weg naar een nabezoek van haar, met de prachtige bloeiende bomen met gekleurde vogeltjes naast je en uitkijkend op de schitterende bergen, in alle rust en sereniteit, vertelde ze me haar verhaal.

10 jaar lang heeft Delphin haar bezocht, terwijl ze niet echt vorderingen maakte. Wanneer precies de waarheid echt diep haar hart raakte, weet ik niet precies. Maar toen ze echt voor Jehovah wilde kiezen, stuitte ze op het volgende probleem: ze had de medewerking van haar koppige man nodig om haar huwelijk te laten legaliseren zodat ze aan de bijbelse maatstaven kon voldoen. Maar aangezien hij naar niemand wilde hij luisteren, kon ze dat wel shaken. Bij deze man was bij voorbaat het antwoord ‘nee’ en de waarheid onzin, waar hij absoluut geen minuut aandacht aan wenste te besteden. Maar Monica stond er niet alleen voor. Komt een kar serieus in beweging, dan komt Jehovah ook in beweging. En dan gebeuren er ‘wonderen’ die je zelf niet had kunnen bedenken. Zoals precies op het juiste moment de juiste persoon op de juiste plaats zetten. In dit geval in de vorm van een zendeling uit Amerika, die op dat moment in hun omgeving diende en aandacht ging besteden aan de man van Monica. Zij was de kar die nu echt in beweging was gekomen omdat ze nu haar standpunt voor Jehovah had ingenomen. Wat haar vooral is bijgebleven is de enorme liefde, empathie en opmerkzaamheid van deze zendeling. Hij voelde precies aan wat hij beter wel en niet kon zeggen. De koppige man ging zich open stellen voor de waarheid, en voila, de verandering van niet alleen zijn houding maar ook van de hele situatie deed zijn intrede. Tot grote verbijstering van Monica, die er zelf zo overtuigd van was dat hij toch nooit zou veranderen, dat dit scenario niet eens in haar hoofd was opgekomen. Terwijl hij nog bijbelstudie had, had hij al het terrein van zijn compound (zijn tuin dus) ter beschikking gesteld om een Koninkrijkszaaltje op te laten bouwen voor de kleine groep. In 2007 werden ze samen op dezelfde dag gedoopt. Terwijl ze het vertelde, kon ze het nog steeds bijna niet geloven. Zo zie je maar, gaat er één schaap over de dam, dan volgen er vaak meer. Anders had de situatie waarschijnlijk gewoon niet veranderd. Ondanks dat ik wist dat haar verhaal een van de vele soortgelijke ervaringen is, was ik diep geraakt door haar verhaal.

Het was een bijzondere dag in een prachtig stukje Afrika.