Uitdagingen

Heerlijk. Net een tequila shot op. Fijn he! Dat ze zelfs in dit stoffige gehucht tequila verkopen! Ja ja, daar hadden we toch wel 80.000 shilling voor over. Heel aso eigenlijk. Want daar kan een arme lokale bewoner alleen maar van dromen. Beetje ethisch onverantwoord. Nou ja, jammer dan. Een beetje thuis. Daar heeft een mzungu toch echt af en toe behoefte aan.

Ja, effe stoom afblazen hoor, hihi! Tuurlijk isset allemaal geweldig hier. Maar ook Uganda kent z’n uitdagingen, laten we eerlijk zijn. Uitdagingen die je af en toe aan thuis doen denken. Gewoon stroom hebben als je ’t nodig hebt. In plaats van dat je na een dag in de velddienst bent geweest en de straaltjes zweet langs je benen stromen, dat precies na het douchen die ****stroom weer uitvalt. Net nu je eindelijk weer ’s je haar een beetje leuk wilt föhnen. Heb je na een paar dagen geen internet sappige verhalen te melden aan het thuisfront, valt de stroom weer uit en kan je alsnog ’t internet niet op hier. En wat fijn zou ’t zijn om gewoon door de straten kunnen lopen zonder dat je overal wordt nageroepen. Misschien had ik toch m’n haar bruin moeten verven. Had ’t gescheeld? Geen idee, maar ik wordt gillend gek van al die kindertjes die in hordes achter je aan rennen, en je met hun vieze vingertjes onder smeren en denken dat de mzungu ’t heus niet merkt. Elke dag opnieuw. Wennen ze er nou nooit aan dat er ook blanken bestaan? Of denken ze echt dat we van een andere planeet komen en we door een vliegende schotel worden opgehaald voordat ze hun vieze vingertjes op mzungu hebben kunnen planten? Volgens een verhaal van een nabezoek van Natalie zien sommige goedgelovigen mzungu’s zelfs als ‘spirits’ (goede of kwade geesten). Zucht. Wat moeten die mensen hier toch van ver komen. Heel zielig eigenlijk. Je kan ze alles wijsmaken. ’t Verklaart wel de over-reacties. Maar voor ons wordt ’t alleen maar irritanter en een steeds grotere test op je geduld. Eergisteren was de velddienst actie bij zuster Margaret thuis. Die woont in de schilderswijk van Hoima. Pal naast een schooltje die waarschijnlijk ooit is begonnen, door iemand die dacht een leuk centje te kunnen verdienen. Ja, in Hoima kan alles. Papieren of diploma’s niet nodig. Zet op een open plek wat houten bankjes neer, trek er een rieten omheining omheen, prop 5 kindjes op elk 2-persoonsbankje, klaar. Een nieuwe school is geboren. Anyway, na een lange oververhitte (doch leuke) ochtend liepen Brenda (pionierster) en ik naar haar huisje voor de middagactie. Ik had zo’n behoefte aan even een break. Even in alle rust kunnen zitten in de schaduw. Maar het was me niet gegund. Laat nou net om 14.00hr het schooltje alle kindertjes ‘vrijlaten’ voor een pauze. De nachtmerrie begon. “MZUNGUUUUU!!!!!” en aaaaalle kindertjes renden en masse op mij af. Een horde vliegen die niet weg te slaan was. Het was bijna onmogelijk om zonder kindjes te vertrappen de veilige haven, huisje Margaret, te bereiken. Terwijl haar huisje maar een paar meter van me verwijderd was. Gelukkig had ik toch nog zonder schrammen de deuropening bereikt waar het gordijn voor wapperde. Hehe, veilig. Dacht ik. Maar nee, natuurlijk heeft niemand die kinderen ooit geleerd respect voor andermans terrein te tonen, en zal het in het hoofd van een leerkracht niet opkomen om in te grijpen als ’t nodig is. Ik had de zitbank in het 8 m2 kleine woonkamertje nog niet bereikt of de kinderhoofdjes propten zich al door de deur en het raam, elkaar verdringend om toch nog een glimps van mzungu te scoren. Ik ben maar in het midden van de bank gaan zitten, want links was teveel in het zicht van al die oogjes in de deuropening, en rechts was te dicht bij het open venster waar niet alleen oogjes maar ook tentakeltjes gevaarlijk dichtbij zouden komen. Wat een verschrikking, je zou maar beroemd zijn en elke dag met opdringerige fans moeten dealen, die denken je grootste vriend te zijn. En maar vriendelijk blijven lachen. Nou, bij mij was de kingdom-smile allang vergaan, ik kon ze wel schieten. Gelukkig hoefde ik uiteindelijk niet degene te zijn die ze wegjoeg, maar gebruikte een zuster haar ‘autoriteit’ om ze tenminste een meter verder weg te bonjouren. Nadat de actie over was en iedereen was ingedeeld, zou ik met Rose studeren, in het huisje van Margaret, want dat was het meest praktisch. Zo gezegd zo gedaan. Inmiddels waren de lessen weer begonnen, en hoorden we alleen nog systematisch geschreeuw van het klassikaal herhalen van lesjes. Na de studie zou ik met Rose door de schilderswijk teruglopen, op zoek naar een boda. Toch wel een fijn gevoel om met een lokaal iemand hier te lopen, want om wat voor reden dan ook leven in Margarets wijk meer kerels dan dames, en de volwassenen hebben in de loop van de jaren ook niet veel meer manieren bijgeleerd. Maar van de kindjes zou ik deze keer geen last hebben, dacht ik opgelucht. Dus na het slotgebed pakten we onze spullen bij elkaar om weg te gaan. ‘TTRRIIIIIIIIIING!!!!!’. Zeg dat het niet waar is. Maar het was waar, de schoolbel ging, de volgende pauze begon en de vliegen werden weer losgelaten. De nachtmerrie ging verder. Met het gelukkige verschil dat deze keer Margaret buiten stond om ons gedag te zeggen, en om bij voorbaat al dat losgeslagen grut tegen te houden! M’n hoed en incognito-zonnebril had ik al op, en met Rose als bodyguard smeerde ik ‘m ’t eerste ’t beste steegje in. Overleefd.

Ja ja, het hoort er allemaal bij, als je ‘need-greater’ bent! Zegeningen te over, en wat uitdagingen krijg je er gratis bij! Maar aan de andere kant, waar zou de fun zijn als er geen uitdaging is! ’t Is natuurlijk ook wel lachen, al die Afrikaanse dingen waar wij Hollanders geen kaas van hebben gegeten. Grote spinnen achterna met een bus spray, king-size mieren in je mangosap, kakkerlakken van 5 cm die op je schouder landen, afval wordt hier gewoon buiten neergepletterd en de fik gaat erin, schrale handen als je 2 of 3 uur lang je kleren op de hand hebt gewassen, bruine smerige voeten in je birkenstocks waarvan je aan het eind van de dag de kleur niet meer herkent. Van vis- of vleesfilet heeft niemand ooit gehoord want als het op eten aankomt kennen ze hier geen verspilling, dus de kip gaat kakelend onder de arm mee naar huis. Of wat denk je van de bijbelstudies die gewoon in de winkeltjes wordt geleid, met klanten en al. Of dat je als zuster wordt gevraagd (in dit geval Mirjam) even de gemeenteadministratie te doen omdat de kringopziener komt en geen broeder ooit heeft geleerd behoorlijk te administreren en de Nederlandse zusters daar nou eenmaal beter in zijn. Ja, need-greater zijn betekend exposure, jezelf openstellen en verruimen. ’t Hoeft allemaal niet Hollands. Hoewel, de combinatie is misschien nog wel het best, hihi. En hard werken natuurlijk he, een beetje zelfstandigheid is wel een must, voor degenen die ook zijn opgewarmd door onze verhalen! Maar wat krijg je er veel voor terug!

Inmiddels is het alweer maandag, en nog steeds geen kans gehad om wat nieuws op het blog te zetten. Dus ik typ lekker verder nu ik na een drukke dienstweek eindelijk een dagje vrij heb. Wat we gisteren hebben gezien…. Over exposure gesproken zeg. ’s Ochtends hadden we vergadering en we wilden eigenlijk direct daarna naar huis om even bij te komen, want om 17.00hr zouden we weer op visite gaan. Ware het niet dat Mirjam had aangegeven dat er een vrouw, Beatrice (die ijverig met Jehovah’s Getuigen in de groep in Kisiita de bijbel bestudeert), bij ons in Hoima naar de vergadering was gekomen. Hoe ze hier is gekomen met haar 10-jarige dochtertje, geen idee. Waarschijnlijk bovenop een volgeladen truck, met een zooitje andere vluchtelingen. Ja, zij is ook een vluchtelinge en zit in het plaatselijke kamp, en spreekt alleen Swahili en Frans. Nu bleek dat haar dochtertje hier in Hoima in het ziekenhuis lag. Het kind was er in het vluchtelingenkamp al niet goed aan toe, maar hoe ‘niet goed’? Mirjam de moederkloek zat het niet lekker. Met haar ervaring weet ze hoe het hier werkt, en de enige oplossing was om zelf met de moeder naar het ziekenhuis te gaan, om uit te vinden wat er aan de hand was. Want of je nou elkaars taal spreekt of niet, men communiceert hier niet. Hooguit met halve woorden, of met de halve onbegrijpelijke waarheid. Zelfs dokters moet je zelf leegtrekken om wat brokjes informatie te krijgen. Een van de uitdagingen in Uganda, zal ik maar zeggen. Het leek Mirjam wel een goede ervaring voor ons om ook eens mee te maken hoe het er in een Afrikaans ziekenhuis aan toe gaat, en eigenlijk leek ons dat ook wel een goed idee. Nou, dat hebben we geweten. Ik was blij dat we vlak na de vergadering nog anderhalve banaan naar binnen hebben kunnen werken, anders hadden twee mzungus hun witte vlaggetjes opgestoken. Buiten op het ziekenhuis terrein leek het nog mee te vallen, hoewel je overal mensen op kleedjes buiten zag liggen, slapend, of met een teiltje water, of met wat kolen hun potje kokend. Gelukkig hebben we niemand op een pispot hoeven zien, want ook dat gebeurt buiten, en zo rook het ook. Deze mensen waren niet de zieken, maar familie of vrienden die als verzorgers fungeren. Hier hoef je namelijk in een ziekenhuis niet te verwachten dat een verpleegster voor je zorgt. Ben je onder een truck gekomen en heb je gecompliceerde botbreuken? Zelfs in Kampala laten ze je rustig 5 maanden op een stinkbed rotten met wat pijnstillers eer ze je breuken gaat zetten. Dus in Hoima hoef je niet veel beter te verwachten. Laat staan dat ze je verzorgen. Moet je een kindje baren? Neem vooral zelf je een plastic overtrekje om op te liggen, je watten en desinfecterende middelen mee want anders kom je in de rommel van de vorige kersverse moeder te liggen. Kindje eruit? Hup, plasticje dichtvouwen met de bebloede zooi en nageboorte erin, prop watten tussen de benen en baby mee. Volgende. Moeder krijgt een dag de tijd om enigszins bij te komen op een andere afdeling, maar daarna moet je oprotten want er staan er alweer 20 in de rij. Dus op de boda of de fiets met je babytje, zie maar hoe je thuis komt. Zo is het leven. Hoe zou het dan met het dochtertje zijn van Beatrice, vroeg ik me dus af. Want inmiddels was al heel wat meer bekend over haar situatie. Zij is een van de vele slachtoffertjes van het sneeuwbal effect van de armoede. Geen geld -> geen schoentjes -> lopen op blote voetjes in de onhygiënische viezigheid -> jiggers (beestjes) kruipen onder je huid -> je voet gaat jeuken en ontsteken -> de wond blijft onbehandeld want er is geen geld voor een dokter -> je gaat naar een kwakzalver die met z’n kruidensmeersels de boel nog verder laat stinken -> je wordt dan toch maar doorverwezen naar een ‘echte’ dokter die kanker vaststelt en vindt dat de hele voet maar geamputeerd moet worden -> en als je dat toch wel heel raar vindt en naar een second opinion gaat blijkt dat het allemaal nog ‘meevalt’ want alleen de teen hoeft er maar af. ’t Is maar wat je meevallen noemt. Had in het begin het wondje normaal behandeld geworden (wondje open, wormpjes eruit, wondje dicht) dan had dit allemaal niet hoeven gebeuren. Of had het kind maar slippertjes gehad van een paar cent. Nu lag ze daar, in een snikheet klein ziekenhuiszaaltje met 10 krakkemikkige bedjes en kermende mensen, in een lucht waar je onpasselijk van werd. Naast haar lag een uitgemergeld vrouwtje, en onder een klamboe waar je bijna niet doorheen durfde te kijken, lag een verbrand kindje. Het was te erg. Gauw wegkijken, en bij het open venster gaan staan voor een vleugje frisse lucht. Ik hield m’n ogen maar strak gericht op Beatrice en Mirjam, met mezelf redenerend om de focus niet kwijt te raken en door m’n hoeven te zakken of uit ’t raam te hoeven hangen. Natalie deed precies hetzelfde, zei ze later. Arm arm kind, met d’r voet in een vies verbandje waar vliegen maar al te graag een tussenstop maakten. Ze had 40gr. koorts. Moeder en dochter wisten niet eens of ze nog wel konden blijven, of dat ze weer naar het kamp moesten, bovenop een truck. Gelukkig was Rosa meegekomen als Swahili-tolk, en kwam Henry ook polshoogte nemen. Uiteindelijk kwam de dokter erbij, die ook nog meedeelde dat het kind mentaal achterligt en slechthorend is. Misschien kwam het een wel door het ander, en het ander door een simpele oorontsteking die nooit is behandeld. Weer een toekomst voor een onschuldige meid weg. Wat een opluchting dat deze mensen inmiddels wel Jehovah hebben leren kennen, en aan het leren zijn wat ze moeten doen om profijt te trekken van wat ze leren uit de bijbel, zodat ze in elk geval weten waar ze aan toe zijn en een rooskleurige toekomst kunnen verwachten als ze er wat mee doen! Ik wou dat iedereen dat deed, wat missen veel mensen toch onnoemlijk veel. Natalie en ik bedachten op gegeven moment toch maar dat ’t verstandig was om even naar buiten te gaan, en Mirjam en Henry beraadslaagden ondertussen met de dokter. Met als resultaat dat moeder en dochter tot dinsdag blijven, want Henry bleek toch naar Kisiita te willen gaan deze week, en kan ze dan dinsdag heerlijk in z’n auto meenemen. Want je kan ’t toch niet over je hart verkrijgen ze weer op een truck te laten klimmen, levensgevaarlijk. Maar ondertussen had Beatrice er niet op gerekend te blijven, had geen geld, geen eten, geen drinkwater, geen zeep, niks. Dus besloten Mirjam en wij (na eerst onze eigen magen bijgetankt te hebben, dat was wel even nodig) de eerste levensbehoeften in te kopen om tot dinsdag te redden. En bij te springen om de opnamekosten te dekken. Van jullie steun! Lieve mensen, bedankt!!! :-)

Wat een ervaring was dit. Zelfs Mirjam was meer geraakt dan normaal, omdat ze door onze aanwezigheid deze situatie door mzungu-ogen heeft gezien, in plaats van door haar inmiddels ervaren ogen die allang gewend zijn aan het leven zoals het hier nu eenmaal is. Tja het leven is hier dus anders dan wij gewend zijn. En uit jullie reacties blijkt ook wel heel duidelijk hoe jullie er net als ons van onder de indruk zijn. Toch, als je hier bent, kan je het ook wel weer makkelijker relativeren dan als je je eigen luxe uit Nederland om je heen hebt. Lieve opie, jij hebt denk ik de gedachten van een heleboel lezers verwoord. Maar ik ga jou/jullie geruststellen hoor. Het gaat prima met Chantal, en met haar familie. Beter zelfs dan vele andere broeders en zusters hier. Of inwoners van Hoima. De keuken op de foto is heel normaal, zo niet al heel wat, als je bedenkt dat veel mensen gewoon op straat hun potje koken. Ze weten niet beter, en kennen niet anders. Kijk maar hoe ze allemaal lachen op de foto’s , dat is niet nep hoor, ze lachen ondanks hun leefsituatie. Waar we broodnodige zorg kunnen geven met jullie steun, doen we dat, en er komen steeds meer gelegenheden bij, zie het verhaal van Beatrice dat zich onverwacht voordeed. Maar de ‘normale’ leefomstandigheden hier blijven zoals ze zijn, daar doe je niks tegen, en dat verwacht ook niemand. Die zijn nu eenmaal anders dan in Nederland, en moeten in hun eigen perspectief gezien worden. Zo, ik hoop dat jullie nu net als wij rustig kunnen slapen!

Van het ziekenhuisverhaal hebben we geen foto’s gemaakt, dat vonden we niet zo gepast gezien hoe de mensen erbij lagen. Maar voor de gein hebben zitten bij dit verslag wel wat straatbeeldfoto’s en andere herkenbare beelden.

Liefs!